26 listopada 2021 /FP | Family News Service
Instytut Prymasowski Stefana Kardynała Wyszyńskiego
Możliwość zwołania soboru powszechnego dostrzegał Kościół jeszcze za czasu pontyfikatu Piusa XII. Inicjatywa jednak wyszła dopiero od jego następcy, papieża Jana XXIII, który podczas audiencji dla episkopatów z całego świata doszedł do przekonania, że odnowę Kościoła może przynieść tylko zwołanie zgromadzenia ogólnego biskupów.
Za zwołaniem soboru odnowy Kościoła przemawiało wiele względów natury teologiczno-dogmatycznej i legislacyjnej, a także ewangelizacyjno-kulturowej. Trzeba było nowego powiewu myśli teologicznej i współczesności we wszystkich dziedzinach życia Kościoła, w którym dojrzewało przekonanie o potrzebie korzystania z ojczystych języków w liturgii, ekumenizmu i aktywnego włączenia świeckich w życie Kościoła. Na te wszystkie aspekty wskazał papież Jan XXIII w przemówieniu otwierającym obrady soboru. Mówił między innymi: Żywimy wielką nadzieję, że Kościół oświecony światłem tego soboru wzbogaci się w skarby duchowe, zaczerpnie zeń siły i nowych mocy, patrzeć będzie nieustraszenie w przyszłość. Rzeczywiście, dzięki stosowanym unowocześnieniom i mądremu zorganizowaniu wzajemnej współpracy Kościół będzie w ten sposób działał, by ludzie, rodziny, narody, faktycznie zwracały się do rzeczy niebieskich (cyt. za: Z. Zieliński, Papiestwo i papieże ostatnich dwóch wieków, Warszawa 1983, s. 553).
Zgodnie z życzeniem papieża Jana XXIII sobór miał być otwarty na sprawy świata współczesnego. Trzeba było określić stanowisko i zadania Kościoła wobec współczesności, a przede wszystkim odpowiedzieć na pytania: Jak skutecznie głosić Ewangelię światu? Jak odnowić Kościół? Jak powrócić do źródeł wiary, do Objawienia?
Trzeba też dodać, że sobór miał wielu przeciwników, zwłaszcza w Kurii Watykańskiej. Były nawet głosy ze strony kurialistów, aby nie dopuścić do otwarcia soboru, liczono bowiem na rychłą śmierć jego inicjatora. Jednak papież Jan XXIII doprowadził do wydania odpowiednich zarządzeń i ścisłego ich przestrzegania. Podobnie dzięki osobistej interwencji papieskiej ustalono tematykę przygotowywanych do dyskusji tematów.
Wymiana korespondencji między Stolicą Apostolską i episkopatami świata w sprawie ustalenia tematyki soboru oznaczała w praktyce bezpośrednie przygotowanie do obrad. Szczególnie bogata była wymiana listów w sprawach soborowych między Kurią Watykańską a Sekretariatem Episkopatu Polski. Kardynał Wyszyński sumiennie potraktował prośbę papieża o podanie tematyki wstępnej soboru. W niedługim też czasie przygotował długą i wyczerpującą odpowiedź, obrazującą stan Kościoła w Polsce, jego troski i duchowe potrzeby. Wniósł najwięcej uwag merytorycznych i praktycznych spośród hierarchów Kościoła Europy Wschodniej i Zachodniej.
Prymas Wyszyński należał do kilku soborowych komisji. Papież Jan XXIII w dniu 15 czerwca 1960 roku powołał go do Papieskiej Komisji Centralnej Przygotowawczej Soboru, opracowującej schematy dokumentów. Już po otwarciu soboru został wybrany do Komisji Apostolstwa Świeckich, Wydawnictw i Widowisk, ale musiał z niej zrezygnować, gdyż 17 października papież Jan XXIII mianował go członkiem Sekretariatu extra ordinem. Po śmierci Jana XXIII i po rozwiązaniu przez Pawła VI Sekretariatu extra ordinem kardynał Wyszyński został powołany 12 września 1963 roku do Prezydium Soboru. W 1963 roku (dokładna data nie jest znana) papież mianował Prymasa Polski członkiem Papieskiej Komisji do Rewizji Kodeksu Prawa Kanonicznego (zob. ks. S. Wilk, Stefan Kardynał Wyszyński, Prymas Polski, Ojciec Soboru Watykańskiego II 1962-1965. Wybór dokumentów, Lublin 2013, s. 22-23).
Podczas obrad soborowych kardynał Wyszyński wykazywał wielką aktywność. Z jego inicjatywy Episkopat Polski złożył następcy Jana XXIII – papieżowi Pawłowi VI, memoriał dotyczący wprowadzenia do nauczania soborowego określenia Maryi mianem „Matka Kościoła”. Wprawdzie Paweł VI jedynie w modlitwie na zakończenie III sesji soboru ogłosił, że Matka Chrystusa jest Matką Kościoła, ale zasługą m.in. Prymasa Polski jest włączenie początkowo odrębnego schematu poświęconego Matce Bożej do „Konstytucji Dogmatycznej o Kościele”.
Kardynał Wyszyński pragnął zainteresować tematyką soborową wiernych w Polsce. Ubolewał wielokrotnie nad faktem fałszowania i przeinaczania przez polską prasę przebiegu obrad, a zwłaszcza upolityczniania soboru. Okazało się, że polskie środki masowego przekazu omawiające przebieg obrad, uwypukliły polityczne akcenty, dopatrując się powiązań politycznych wśród biskupów, natomiast nic nie mówiły o istocie prac Kolegium Kościoła i o prezentowanych sposobach głoszenia Ewangelii współczesnemu światu. Ksiądz Prymas wyrażał wielokrotnie oburzenie taką postawą.
Wobec takiej sytuacji informował osobiście wiernych zarówno o przygotowaniach do soboru jak i o jego przebiegu. Okazji ku temu było wiele, podobnie jak to miało miejsce w latach 50., czyli poprzez odwiedziny parafii, wizytacje, liczne wyjazdy do Gniezna, listy i odezwy pasterskie.
Prymas Polski uczestniczył we wszystkich czterech sesjach soborowych. To pozwoliło mu na wnikliwe zapoznanie się zwłaszcza z poglądami przedstawicieli innych wspólnot kościelnych i episkopatem świata. To również przekonało Księdza Prymasa o potrzebie wielkiej powściągliwości w realizacji postanowień soborowych, którą rozłożył na wiele lat i mobilizowało go do intensywnej pracy na rzecz soboru.
Instytut Prymasowski Stefana Kardynała Wyszyńskiego
Family News Service / Marian Piotr Romaniuk
Fundusz Patriotyczny